بررسی تاثیر کلاتورهای مختلف بر انباشت کروم سه ظرفیتی در گیاه تربچه (raphanus sativus)

چکیده کروم به عنوان یک فلز سنگین نقش مهمی در متابولیسم گلوکز و کلسترول دارد، لذا استفاده از مواد غذایی حاوی کروم می تواند نقش مهمی در رژیم غذایی انسان ایفا نماید. از طرفی غلظت های بالای کروم می توانند اثرات نامطلوبی بر سیستم های جانوری و گیاهی داشته باشد، لذا پاک سازی محیط از غلظت های بالای این فلز، از اهمیت قابل توجهی برخوردار است. کلاتورها عواملی هستند که به طور موثری حلالیت فلزات و جذب آنان را توسط گیاه افزایش می دهند، لذا استفاده از آن ها در پالایش گیاهی با اهمیت است. بر این اساس آزمایشی با هدف بررسی تاثیر کلاتورهای edta و اسید سیتریک بر انباشت کروم سه ظرفیتی در گیاه تربچه (raphanus sativus l.) انجام شد. برای این منظور در دو آزمایش جداگانه گیاهچه های 10 روزه تربچه به مدت 4 هفته در شرایط هیدروپونیک دارای غلظت های کروم شامل1، 2، 4 و 6 میلی گرم در لیتر و کلاتورهای edta (1 و 3 میلی گرم در لیتر) (در آزمایش اول) و اسید سیتریک (10 و 100 میلی گرم در لیتر) (در آزمایش دوم) قرار گرفتند. در پایان دوره رشد، خصوصیات مورفولوژی، انباشت کروم در اندام هوایی و ریشه، پرولین، سیستئین و اسیدهای آمینه کل در اندام هوایی گیاهان سنجش شد. نتایج حاصل از بررسی تیمار کروم- کلاتور مشخص نمود که در بالاترین تراز کروم (6 میلی گرم در لیتر)، طول اندام هوایی در حضور 1 میلی گرم در لیتر edta، طول ریشه و سطح برگ در حضور 3 میلی گرم در لیتر edta ، سطح ریشه و نسبت root/shoot در حضور هر دو سطح edta نسبت به شاهد بدون کلاتور، به صورت معنی دار(05/0? (p افزایش یافتند. میزان 10 میلی گرم در لیتر اسید سیتریک در غلظت های مختلف کروم، خصوصیات رشد شامل طول، وزن تر و خشک اندام هوایی و ریشه، سطح برگ و ریشه را به طور معنی داری نسبت به شاهد بدون کلاتور افزایش داد. در محیط بدون کروم، غلظت های10 و 100 میلی گرم در لیتر اسید سیتریک تمام صفات مورد بررسی به جز نسبت root/shoot را به صورت معنی داری افزایش داد. بررسی نتایج حاصل از انباشت کروم نشان داد که استفاده از کلاتور edta، تغییرات معنی داری را در میزان تجمع کروم در بافت های گیاهی ایجاد نکرد، اما اسید سیتریک در غلظت های بالای کروم (6 میلی گرم در لیتر) به صورت معنی داری انباشت فلز کروم را در گیاه نسبت به شاهد بدون کلاتور افزایش داد(05/0? (p. edta در غلظت 6 میلی گرم در لیتر کروم، میزان پرولین موجود در اندام هوایی را به طور معنی دار نسبت به شاهد بدون کلاتور کاهش داد. تیمار اسید سیتریک میزان پرولین را تنها در سطح 1 میلی گرم در لیتر کروم افزایش داد. مقدار کل اسیدهای آمینه در اندام هوایی در تیمار 1 میلی گرم در لیتر edta تنها در غلظت 1 میلی گرم در لیتر کروم، معنی دار بود (05/0? (p. غلظت های 10 و 100 میلی گرم در لیتر اسید سیتریک مقدار کل اسیدهای آمینه را در غلظت های 4 و 6 میلی گرم در لیترکروم نسبت به شاهد بدون کلاتور به طور معنی دار کاهش داد (05/0? (p. میزان سیستین موجود در اندام هوایی در غلظت 1 میلی گرم در لیتر edta و در محیط 2 میلی گرم در لیتر کروم نسبت به شاهد بدون کلاتور به صورت معنی دار کاهش یافت، اما سایر تیمارها تغییر معنی داری در مقدار سیستئین ایجاد نکرد. نتایج حاصل از این بررسی تاثیر مثبت کلاتورهای edta و اسید سیتریک را در بهبود مقاومت گیاه نسبت به کروم تایید کرد.